Nowa odsłona programu "Czyste Powietrze". Kto i na co może dostać dotację?

Obowiązuje nowa wersja programu "Czyste Powietrze", mającego na celu poprawę efektywności energetycznej domów jednorodzinnych. Na realizację programu przeznaczono dodatkowe 10 miliardów złotych w formie bezzwrotnych dotacji z Funduszu Modernizacyjnego. Co się zmieniło?

Obowiązuje nowa wersja rządowego programu "Czyste Powietrze", mającego na celu poprawę efektywności energetycznej domów jednorodzinnych. Program przeszedł gruntowną reformę: większy nacisk położono na osoby zagrożone ubóstwem energetycznym, wprowadzono bardziej przejrzyste zasady udzielania dotacji oraz zwiększono rolę gmin jako operatorów wspierających beneficjentów. Na realizację programu przeznaczono dodatkowe 10 miliardów złotych w formie bezzwrotnych dotacji z Funduszu Modernizacyjnego.

W nowej edycji programu pojawiło się kilka kluczowych nowości:

• Wymóg potwierdzenia standardu energetycznego budynku – zarówno przed, jak i po wykonanej inwestycji.
• Wyższe progi dochodowe – więcej osób może ubiegać się o podwyższone i najwyższe dofinansowanie.
• Uzależnienie wysokości dotacji od dochodów i stanu technicznego budynku.
• Racjonalizacja wydatków – wprowadzenie maksymalnych kwot dotacji w poszczególnych kategoriach, w tym jednostkowych limitów na metr kwadratowy ocieplenia.
• Pomoc operatora – bezpłatne wsparcie gminnych operatorów od etapu planowania do rozliczenia inwestycji.

Program kierowany jest do osób fizycznych będących właścicielami lub współwłaścicielami domów jednorodzinnych lub lokali mieszkalnych w budynkach z wyodrębnioną księgą wieczystą. Budynki muszą posiadać pozwolenie na budowę wydane przed 31 grudnia 2020 roku. Minimalny okres własności to 3 lata – z wyjątkiem sytuacji dziedziczenia.

Program oferuje trzy poziomy wsparcia:

• Podstawowe (do 40%) – dla osób o rocznym dochodzie nieprzekraczającym 135 000 zł.
• Podwyższone (do 70%) – dla gospodarstw z miesięcznym dochodem do 2 250 zł na osobę (lub 3 150 zł w gospodarstwach jednoosobowych). W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej, roczny przychód nie może przekraczać 40-krotności minimalnego wynagrodzenia.
• Najwyższe (do 100%) – dla osób o miesięcznym dochodzie do 1 300 zł/os. w gospodarstwach wieloosobowych i 1 800 zł/os. w jednoosobowych. Dodatkowym warunkiem jest pobieranie jednego z czterech zasiłków socjalnych - stałego, okresowego, rodzinnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego lub niski standard energetyczny budynku (powyżej 140 kWh/m²/rok).

Przed rozpoczęciem inwestycji należy wykonać:

• Audyt energetyczny – analiza zużycia energii budynku.
• Po inwestycji: świadectwo charakterystyki energetycznej – potwierdzające poprawę standardu energetycznego.

Oba dokumenty muszą być sporządzone przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia, a ich wykonanie również może być częściowo refundowane (łącznie do 1 600 zł).

Wniosek można złożyć online poprzez:

• platformę gov.pl,
• urzędach gminy,
• Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Wnioski o dofinansowanie należy składać drogą elektroniczną, a do wyboru są różne ścieżki postępowania. W przypadku ubiegania się o prefinansowanie oraz maksymalny poziom wsparcia, skorzystanie z pomocy operatora jest obowiązkowe. Przy podwyższonym poziomie dofinansowania, ale bez zaliczki, wsparcie operatora jest dostępne, lecz nie jest wymagane.

Program obejmuje:

• wymianę starych źródeł ciepła na nowe,
• ocieplenie budynku,
• wymianę okien i drzwi,
• montaż wentylacji z odzyskiem ciepła.

W przypadku pomp ciepła, kotłów zgazowujących i urządzeń na pellet konieczne jest korzystanie z listy ZUM, czyli listy certyfikowanych urządzeń i materiałów kwalifikujących się do dofinansowania.

Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku, beneficjent może przystąpić do prac. Konieczne jest zbieranie faktur potwierdzających koszty oraz wykonanie świadectwa energetycznego po zakończeniu inwestycji. VAT nie jest kosztem kwalifikowanym, więc jego opłacenie leży po stronie inwestora.

Dotacja może zostać wypłacona jednorazowo lub w maksymalnie trzech transzach przez WFOŚiGW. Po zakończeniu realizacji inwestycji oraz uzyskaniu świadectwa charakterystyki energetycznej, beneficjent składa wniosek o wypłatę całości środków lub ostatniej części dotacji.

Dostępna jest również możliwość uzyskania prefinansowania, czyli zaliczki w wysokości do 35% kosztów inwestycji – opcja ta dotyczy najwyższego i podwyższonego poziomu dofinansowania. W takiej sytuacji beneficjent przedstawia podpisane umowy z wykonawcami, a środki z zaliczki trafiają bezpośrednio na konto wykonawcy. Skorzystanie z tej formy wsparcia wymaga obowiązkowej współpracy z operatorem.

Eksperci zalecają ostrożność przy wyborze firmy realizującej inwestycję. Warto zwrócić uwagę na referencje, zgodność stosowanych materiałów z listą ZUM oraz unikać firm naciskających na szybkie podpisanie umowy. Przed podjęciem decyzji warto skonsultować się z operatorem lub punktem informacyjnym w gminie.

Szczegóły programu dostępne są:

• na stronie czystepowietrze.gov.pl,
• przez infolinię: 22 340 40 80 (pn–pt, 8:00–16:00),
• w WFOŚiGW,
• w punkcie konsultacyjnym Urzędu Miejskiego w Zakroczymiu – tel. 785 21 45 wew. 213,
• u lokalnego operatora.

Program "Czyste Powietrze" to szansa na zmniejszenie kosztów ogrzewania, poprawę komfortu życia i ochronę środowiska. Skorzystanie z dofinansowania wymaga przygotowania i odpowiedzialnego planowania, jednak dostępne wsparcie, zarówno finansowe, jak i merytoryczne, może ułatwić przejście przez ten proces.