IPN odnalazł szczątki ofiar niemieckiej zbrodni w Palmirach

W dniach 14–25 lipca 2025 r. zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji Instytutu Pamięci Narodowej przeprowadził trzeci etap prac poszukiwawczych na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego, w pobliżu miejscowości Palmiry. To właśnie tam, w latach 1939–1941, niemieccy okupanci dokonywali masowych egzekucji obywateli polskich – przedstawicieli inteligencji, działaczy społecznych, polityków oraz żołnierzy. Dotychczasowe prace ekshumacyjne, prowadzone tuż po zakończeniu II wojny światowej, doprowadziły do odkrycia 22 zbiorowych mogił, z których wydobyto ciała 1734 ofiar. W 1948 r. powstał w tym miejscu cmentarz–mauzoleum w Palmirach, jedno z najważniejszych miejsc pamięci narodowej w Polsce.

Jak informuje IPN, podstawą do wznowienia prac była analiza dokumentów archiwalnych, które wskazywały, że podczas powojennych ekshumacji nie udało się odnaleźć wszystkich szczątków. Przykładem są zapisy mówiące o odnalezieniu w 1951 r. zwłok kolejnych 14 osób na dnie jednej z mogił – trzy lata po oficjalnym zakończeniu prac. – Podjęliśmy decyzję o ponowieniu poszukiwań po analizie dostępnych materiałów historycznych oraz fotografii lotniczych z 1947 roku, które pozwoliły precyzyjnie wyznaczyć lokalizacje poekshumacyjnych jam grobowych – informują przedstawiciele Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN.

W trakcie tegorocznych działań przebadano dwie wcześniej wyznaczone jamy grobowe oraz natrafiono na jeden grób pojedynczy, którego lokalizacja nie była dotychczas znana.

W wyniku prac wydobyto znaczną ilość szczątków ludzkich, w tym fragmenty szkieletów w układzie anatomicznym. Ich obecność świadczy o tym, że mogły zostać pominięte podczas wcześniejszych ekshumacji – prawdopodobnie z powodu trudnych warunków terenowych oraz zaawansowanego rozkładu ciał.

W grobach odnaleziono również przedmioty osobiste należące do ofiar, takie jak grzebienie, okulary, szczoteczki do zębów, skórzaną torebkę, portmonetkę, elementy odzieży, obuwie, a także obrączki i monety. – Przedmioty te zostaną poddane konserwacji i analizie – podobnie jak szczątki, które trafią do badań antropologicznych – przekazuje IPN.

Prace prowadzone były we współpracy z Dyrekcją Kampinoskiego Parku Narodowego, przy wsparciu żołnierzy 2. Mazowieckiego Pułku Saperów z Nowego Dworu Mazowieckiego.