Pomiechówek. Ubóstwo energetyczne: skala problemu i możliwe rozwiązania

Jak duży problem stanowi ubóstwo energetyczne? W ramach projektu „Mazowsze bez smogu” ruszyła analiza, która pozwoli lepiej zrozumieć skalę zjawiska oraz opracować skuteczne programy wsparcia. Każdy mieszkaniec może wziąć udział, wypełniając krótką ankietę online. Wasz głos może pomóc w walce z ubóstwem energetycznym.

W ramach projektu „Mazowsze bez smogu”, realizowanego we współpracy z Urzędem Marszałkowskim, prowadzona jest analiza skali ubóstwa energetycznego na terenie Gminy Pomiechówek. Celem działań jest lepsze zrozumienie problemu oraz przygotowanie programów pomocowych wspierających mieszkańców najbardziej dotkniętych tym zjawiskiem.

Jednym z kluczowych elementów projektu jest ankieta online, która pozwoli zebrać informacje o sytuacji gospodarstw domowych w naszej okolicy. Wyniki badania pomogą zidentyfikować skalę problemu oraz nakreślić konkretne działania, które mogą pomóc mieszkańcom w poprawie warunków energetycznych.

Aby wypełnić ankietę, wystarczy skorzystać z linku: https://forms.gle/JzKtmEU5gp4tru6w8. Udział w badaniu jest anonimowy, a każdy głos jest cenny w opracowywaniu przyszłych rozwiązań.

Na podstawie zebranych danych zostaną opracowane programy wsparcia dla mieszkańców, które będą odpowiadały na konkretne potrzeby związane z ograniczeniem ubóstwa energetycznego. Zachęcamy do udziału w ankiecie i współtworzenia zmian w naszej gminie.

Ubóstwo energetyczne to zjawisko, w którym gospodarstwa domowe nie są w stanie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb energetycznych – takich jak ogrzewanie, oświetlenie czy gotowanie – ze względu na niskie dochody, wysokie koszty energii lub brak dostępu do odpowiedniej infrastruktury. Problem ten jest szczególnie dotkliwy w Polsce, gdzie znaczący odsetek społeczeństwa boryka się z trudnościami w tym zakresie.

Zgodnie z raportem Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE) „Cztery oblicza ubóstwa energetycznego. Polskie gospodarstwa domowe w czasie kryzysu 2021–2023” wyróżnia się cztery główne formy tego zjawiska:

1. Ubóstwo opałowe (dochodowe)
   To sytuacja, w której koszty energii stanowią znaczną część budżetu domowego. Dotyczy od 16 do 30% gospodarstw w Polsce, zależnie od przyjętych progów dochodowych.
2. Ubóstwo strukturalne
   Dotyka od 8 do 12% gospodarstw, które ponoszą wysokie wydatki na energię w relacji do swoich dochodów. W tym przypadku problemem jest zarówno niski poziom zarobków, jak i nieefektywność energetyczna budynków.
3. Ubóstwo komunalne
   Dotyczy od 3 do 5% gospodarstw domowych, które nie mają dostępu do odpowiedniej infrastruktury energetycznej. Problem ten występuje głównie w budynkach nieefektywnych energetycznie lub odciętych od sieci ciepłowniczych i gazowych.
4. Ukryte ubóstwo energetyczne
   To skrajne ograniczanie zużycia energii z powodów finansowych. Dotyczy od 13 do 16% gospodarstw, które rezygnują z ogrzewania czy oświetlenia w celu obniżenia rachunków.

Ubóstwo energetyczne w Polsce jest zjawiskiem zróżnicowanym regionalnie. PIE szacuje, że w zależności od metody pomiaru, dotkniętych nim było od 3 do 40% gospodarstw w 2022 roku. Pomimo ogólnego spadku ubóstwa komunalnego dzięki inwestycjom w infrastrukturę, takie formy jak ubóstwo opałowe w ostatnich latach nasiliły się z powodu wzrostu cen energii. W latach 2019–2022, koszty energii wzrosły na tyle, że częściowo zniwelowały wcześniejsze sukcesy w ograniczaniu problemu.

• Inwestycje w efektywność energetyczną
  Poprawa izolacji budynków, wymiana starych pieców na nowoczesne oraz rozwój sieci ciepłowniczych i gazowych są kluczowe dla ograniczenia problemu.
• Programy pomocowe
  Władze lokalne i centralne powinny rozwijać programy wsparcia finansowego dla gospodarstw domowych borykających się z ubóstwem energetycznym. Fundusze unijne oraz środki z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska mogą pomóc w finansowaniu modernizacji budynków.
• Edukacja i świadomość
  Kluczowym elementem walki z ubóstwem energetycznym jest uświadamianie społeczeństwa o dostępnych możliwościach wsparcia i korzyściach wynikających z inwestycji w efektywność energetyczną.

Coraz więcej gospodarstw domowych w Polsce rezygnuje z korzystania z paliw stałych niskiej jakości. W ciągu ostatnich pięciu lat 14% mniej rodzin zadeklarowało używanie takich materiałów do ogrzewania, jak miał węglowy, drewno, biomasa czy śmieci. To pozytywny sygnał, szczególnie w obliczu kryzysu energetycznego, który mógł skłaniać do wyboru tańszych, ale bardziej szkodliwych rozwiązań.

Z danych (PIE) wynika, że 5% gospodarstw domowych zrezygnowało z węgla gorszej jakości, 4% zaprzestało spalania drewna i biomasy, a 2% przestało palić śmieciami. Co więcej, 6% gospodarstw przyznało, że całkowicie zrezygnowało z paliw złej jakości w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Dla porównania, jedynie 1,5% gospodarstw zaczęło je stosować w tym samym okresie. Na każde gospodarstwo, które sięgnęło po takie paliwa, przypadają więc aż cztery, które zaprzestały ich używania.

Pomimo widocznej poprawy, skala problemu pozostaje znacząca. Nadal aż 25% gospodarstw domowych w Polsce deklaruje sporadyczne używanie paliw niskiej jakości, takich jak miał węglowy, drewno czy biomasa. Spośród nich 9% korzysta z węgla złej jakości, a 18% z drewna i biomasy. Niestety, 4% gospodarstw przyznaje się do spalania śmieci, przy czym w domach jednorodzinnych wskaźnik ten wzrasta do 7%.

Chociaż rosnąca świadomość i zmiany technologiczne pomagają ograniczać użycie szkodliwych paliw, problem nie został jeszcze rozwiązany. Edukacja, wsparcie finansowe dla gospodarstw przechodzących na bardziej ekologiczne źródła energii oraz inwestycje w infrastrukturę grzewczą pozostają kluczowymi elementami w walce z tym wyzwaniem.

Pomimo trudności, długoterminowe inwestycje w efektywność energetyczną oraz wsparcie dla ubogich gospodarstw domowych mogą znacząco ograniczyć skalę problemu w Polsce. W latach 2014–2022 odnotowano wyraźny spadek ubóstwa komunalnego, co pokazuje, że odpowiednie działania przynoszą efekty.

Walka z ubóstwem energetycznym wymaga jednak skoordynowanych działań rządu, samorządów, organizacji pozarządowych i samych mieszkańców. Dzięki wspólnym wysiłkom możemy nie tylko poprawić jakość życia tysięcy osób, ale także ograniczyć negatywny wpływ na środowisko.